دیدگاه سفر
تهران- ایرنا- مسافرت از سفارش های دین اسلام است و تا جایی كه برای انسان ها مقدور باشد اگر می توانند به این كار اقدام كنند زیرا با سفر، علم، آگاهی و بینش انسان ها بیشتر می شود.
به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، دنیای امروز دنیای ارتباطات و اطلاعات است. انسان ها با یكدیگر در دهكده جهانی زندگی می كنند و از دانش و فرهنگ واندیشه یكدیگر بهره مند می شوند. ساخت و توسعه هواپیما و كشتی باعث شده تا سفرها تا دورترین مناطق جهان ادامه یابد و بر حیرت بشر بیفزاید. دین مبین اسلام انسان را به جهانگردی و گشت وگذار در زمین توصیه فراوان كرده زیرا با سفر، علم ، آگاهی و بینش انسان ها زیادتر می شود.
از دیدگاه شریعت مبین اسلام، سفر رفتن برای كسب معرفت و دانش اندوزی و پندگیری از شگفتی های طبیعت و آثار باقی مانده از امت های گذشته و بهره گیری از پیشرفت ها علمی دیگران جهت برآوردن نیازهای جامعه اسلامی و تقویت توانایی آن در برابر دشمنان نه تنها مطلوب بلكه در برخی موارد لازم و ضروری است.
** مسافرت از دیدگاه قرآن
قرآن در آیات مختلف انسان را به سفر كردن تشویق كرده است. «بگو در زمین سیر كنید و بنگرید عاقبت مجرمان چگونه بوده است.»(نمل آیه 69)
و یا در آیه دیگر می فرماید: «پیش از شما سنت هایی بوده است پس روی زمین بگردید و بنگرید. نمل(36) واژه سیر كنید همان سفر كردن و با دقت نگریستن است و عبرت گرفتن است.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می نویسند: از آیات و روایات بر می آید كه سیر وسفر در زمین امری پسندیده و مستحب شریعت است.
دین مبین اسلام سفر كردن و جهانگردی را وسیله عبرت می داند و انسان را به تفكر و اندیشه وا می دارد. اسلام سفر كردن را فقط برای تفریح نمی داند بلكه سفر می تواند جنبه علمی آموزشی و ... داشته باشد. در احادیث آمده است: علم را فرا گیرید حتی اگر در چین باشد.(بحار الانوار ج1ص108)
در قرآن كریم به سفر ذوالقرنین كه به تعبیری همان كوروش كبیر است اشاره شده؛ او سه سفر كرده است.
سفر به غرب: او با دیدن منظره خورشید به یاد كارگاه ذوب فلز می افتد و این نشان می دهد كه او هنرمند بوده است.
سفر به شرق: او در این سفر به محل طلوع خورشید می رسد و با مردمی كه از نظر اقتصادی و فرهنگی ضعیف بوده بر خورد می كند و مرحله سوم كه قرآن این گونه آن را توصیف می كند: باز هم راه را پی گرفت تا در میان دو كوه رسید درپس آن دو كوه مردمی را دید كه گویی هیچ سخنی را درك نمی كنند و گفتند ای ذوالقرنین یاجوج و ماجوج در زمین فساد می كنند، می خواهی خراجی بر خود مقرر كنیم تا تو میان ما و آنها سدی برآوری؟(كهف ایه 94- 95)
و این روایات و آیات نشان می دهد كه بشر برای بالا رفتن قوه تعقل احتیاج به دیدن و تجربه كردن دارد تا بهتر بیاندیشد و حقایق را دریابد.
** آداب سفر
سفر رفتن آدابی دارد كه با پرداختن به این آداب می توانیم این ایام را برای خود خوشایند كنیم. برای اینكه به یك سفر مفید برویم قبل از سفر باید بررسی های لازم را انجام دهیم و تمام جوانب را در نظر بگیریم.
پیامبر اسلام (ص) در حدیثی در رابطه با آداب سفر می فرمایند: ... اول پیداكردن همسفر، سپس سفر...
امام صادق (ع) در حدیثی دیگر با اشاره به اینكه یكی از اصول مسافرت همكاری و هماهنگی است، می فرمایند: هرگاه دیدی همسفرانت حركت كردند، تو هم حركت كن و هر گاه دیدی دست به كاری زدند، تو نیز همكاری كن! و هرگاه به كسی انفاق كردند، یا قرضی دادند، تو نیز انفاقی بكن و به همسفر قرض بده.
امام صادق (ع) در حدیث دیگری می فرمایند: لقمان به فرزندش گفت هرگاه با گروهی به سفر رفتی، در كارهای یكدیگر خوب با هم مشورت كنید.
یكی دیگر از اصول سفر نشاط و خوشرویی است، در این رابطه امام صادق (ع) می فرمایند: لقمان می گفت: ... با همسفران همیشه لبخند بزن، و خوشرو باش...
یكی دیگر از اصول مسافرت، كم گویی در سفر است، در این رابطه امام صادق (ع) می فرمایند: لقمان به فرزندش گفت: ... در سفر، سه چیز را بیشتر از دیگر همسفران رعایت كن...( یكی) سكوت بیشتر و حرف زدن كمتر.
یكی دیگر از اصول مسافرت عبادت در سفر است. در این رابطه امام صادق (ع) می فرمایند: لقمان به فرزندش گفت: ... به سه چیز، از دیگر همسفران بیشتر بپرداز...( یكی)، در هر فرصتی نماز بخوان.
** داشتن تعهد اخلاقی در سفر
انسانی كه سفر می كند باید به رعایت اصول اخلاقی و انسانی پایبند باشد و با رفتن به هر كشوری ارزش های دینی خود را از دست ندهد و البته با كسانی كه از كشورهای بیگانه وارد كشور ما می شوند نیز باید به خوبی و احترام استقبال كنیم؛ بسیاری بر این باورند كه سفر كردن و نوع بر خورد و لباس پوشیدن و رفتار كردن وسیله ای برای تبلیغ دین است. خوش رفتاری و انسانیت باعث جذب قلوب می شود.
از پیامبر (ص) نقل شده است: هر كس به خدا و آخرت ایمان دارد باید به همسایه خود یا كسی كه به او پناه آورده آزار نرساند و هركس كه به خدا و آخرت ایمان دارد باید مهمان خویش را گرامی بدارد.(وسایل الشیعه ج8 باب 86ص3)در قرآن كریم آمده است: خدا شما را از نیكی كردن و عدالت ورزیدن با آنان كه با شما در دین نجنگیده اند شما را از سرزمین تان بیرون نرانده اند باز نمی دارند؛ خدا كسانی را كه به عدالت رفتار می كنند دوست دارد.(ممتحنه)
** فواید سفر
در خصوص فواید سفر و مسافرت از ائمه اطهار و نبی اكرم(ص) احادیث و روایتی ذكر شده است. البته در اسلام علاوه بر اینكه به فواید آن اشاره شده محدودیت های را نیز برای بعضی از سفرها در نظر گرفته است.
در روایاتی، مسافرت مورد تشویق قرار گرفته و فواید معنوی و مادی آن یادآوری شده است. از جمله در حدیث نبوی آمده است: مسافرت كنید تا سلامتی و عافیت یابید. مسافرت كنید تا بهره مند شوید.
در حدیثی دیگر از پیامبر(ص) آمده است: مسافرت كنید تا سلامتی و روزی پیدا كنید.
با توجه به شریعت اسلام و بهره گیری از فرامین دین مبین اسلام، می توانیم به عنوان یك كشور اسلامی بنیانگذار صنعت گردشگری اسلامی باشیم و مدیران با برنامه ریزی دقیق و با بهره گیری از صاحبنظران اسلام نسبت به تعریف صنعت گردشگری اسلامی اقدام كنند.
در بسیاری از مواقع، ایجاد تغییرات مطلوب در نظام بازخوردها و نگرش ها فقط از طریق مطالعه، موعظه و استدلال مقدر نیست و فراهم شدن سفری به مناطق و آشنایی با دیگران و مشاهده آثار و احوال افراد گوناگون می تواند بستری مناسب برای تغییرات تدریجی و اصلاح نگرش ها باشد.
سفر و بهداشت روان؛ بیشتر اضطراب ها، افسردگی ها، فشارها و اختلالات رفتاری ناشی از شرایط خشك و یكنواخت و بعضا ملال آور زندگی است كه سلامت روان فرد را به مخاطره می اندازد. عزم سفر و تغییر محیط موثرترین شیوه تامین بهداشت روان و بالطبع سلامت جسم و جان است.
سفر و تعالی شخصیت؛ سیر و حركت یكی از شرایط شكوفایی شخصیت و مناسب ترین فرصت برای زدودن عادات نامطلوب فكری و رفتاری و تعالی منش و شخصیت است. سیر و حركت در هر لحظه، فرد را روحی تازه و نیرومند و انرژی نوینی می بخشد و هر لحظه فرصت های نوین و امكانات تازه‌ای پیش می آورد كه فرد را مجبور می كند توانایی های خود را بروز داده و مسئولیت پذیری و مهارت های مطلوب اجتماعی را بیاموزد.
مهمترین فایده و اثر سیر و سفر از نقطه نظر اسلام، پندگیری و عبرت آموزی از گذشتگان و تاریخ است. در قرآن، آیات بسیاری، همت و كوشش مردم را به شناخت آفاق وجود و اسرار آفرینش و آثار رحمت الهی و نشانه های علم و قدرت پروردگار توجه می دهد.
سفر و پیوندهای عاطفی با همسفرها؛ از جمله آثار مهم روانی و تربیتی سفر، پیوندهای عاطفی با همسفران، ارتباط با خویشان و صله ارحام، دیدار همفكران و آشنایی با انسان های مسئولیت پذیر است.